Rejtan, czyli raport ambasadora - Jacek Kaczmarski

«Wasze wieliczestwo», na wstępie śpieszę donieść:

Akt podpisany i po naszej myśli brzmi

Zgodnie z układem wyłom w Litwie i Koronie

Stał się dziś faktem, czemu nie zaprzeczy nikt

Muszę tu wspomnieć jednak o gorszącej scenie

Której wspomnienie budzi we mnie żal i wstręt

Zwłaszcza że miała ona miejsce w polskim sejmie

Gdy podpisanie paktów miało skończyć się

Niejaki Rejtan, zresztą poseł z Nowogrodu

Co w jakiś sposób jego krok tłumaczy mi

Z szaleństwem w oczach wszerz wyciągnął się na progu

I nie chciał puścić posłów w uchylone drzwi

Koszulę z piersi zdarł, zupełnie jak w teatrze

Polacy — czuły naród — dali nabrać się:

Niektórzy w krzyk, że już nie mogą na to patrzeć

Inni zdobyli się na litościwą łzę

Tyle hałasu trudno sobie wyobrazić!

Wzniesione ręce, z głów powyrywany kłak

Ksiądz Prymas siedział bokiem, nie widziałem twarzy

Evidemment, nie było mu to wszystko w smak

Ponińskij wezwał straż - to łajdak jakich mało

Do dalszych spraw polecam z czystym sercem go

Branickij twarz przy wszystkich dłońmi zakrył całą

Szczęsnyj-Potockij był zupełnie comme il faut

I tylko jeden szlachcic stary wyszedł z sali

Przewrócił krzesło i rozsypał monet stos

A co dziwniejsze, jak mi potem powiadali

To też Potockij!

(Ale całkiem autre chose)

Tak a propos, jedna z dwóch dam mi przydzielonych

Z niesmakiem odwróciła się wołając — Fu!

Niech ekscelencja spojrzy jaki owłosiony!

(Co było zresztą szczerą prawdą, entre nous)

Wszyscy krzyczeli, nie pojąłem ani słowa

Autorytetu władza nie ma tu za grosz

I bez gwarancji nadal dwór ten finansować

To może znaczyć dla nas zbyt wysoki koszt

Tuż obok loży, gdzie wśród dam zająłem miejsce

Szaleniec jakiś (niezamożny, sądząc z szat)

Trójbarwną wstążkę w czapce wzniósł i szablę w pięści —

Zachodnich myśli wpływu niewątpliwy ślad!

Tak, przy okazji — portret Waszej Wysokości

Tam wisi, gdzie powiesić poleciłem go

Lecz z zachowania tam obecnych można wnosić

Że się nie cieszy wcale należytą czcią

Król, przykro mówić, też nie umiał się zachować

Choć nadal jest lojalny, mogę stwierdzić to:

Wszystko, co mógł - to ręce do kieszeni schować

Kiedy ten mnisi lis Kołłątaj judził go

W tym zamieszaniu spadły pisma i układy

«Zdrajcy!»

krzyczano, lecz do kogo, trudno rzec

Polityk przecież w ogóle nie zna słowa «zdrada»

A politycznych obyczajów trzeba strzec

Skłócony naród, król niepewny, szlachta dzika

Sympatie zmienia wraz z nastrojem raz po raz

Rozgrywka z nimi to nie żadna polityka

To wychowanie dzieci, biorąc rzecz en masse

Dlatego radzę: nim ochłoną ze zdumienia

Tą drogą dalej iść, nie grozi niczym to;

Wygrać, co da się wygrać!

Rzecz nie bez znaczenia

Zanim nastąpi europejskie qui pro quo!

«Сіздердің көптігіңіз», басында мен жариялауға асығамын:

Актіге қол қойылды және ол біз ойлағандай естіледі

Макет бойынша, Литва мен Коронада бұзылу бар

Бұл бүгінде ешкім жоққа шығармайтын шындыққа айналды

Дегенмен, бұл жерде атышулы көріністі айта кету керек

Соны еске алсам, жаным ашытып, жиіркенішті

Әсіресе, ол Польша Сеймінде өткендіктен

Пакттерге қол қою қашан аяқталады

Белгілі бір Рейтан, оның үстіне Новогродтың депутаты

Бұл маған оның қадамын түсіндіреді

Жындылықпен босағаға созылды

Және ол палата мүшелерін есікті ашық қалдырғысы келмеді

Кеудесін театрдағыдай жұлып алды

Поляктар - сезімтал халықты:

Кейбіреулер енді қарай алмаймын деп айғайлайды

Басқаларының көз жасы болды

Сонша шуды елестету қиын!

Қолдар көтерілді, шаштары басынан үзілді

Примат бір шетте отырды, мен оның бетін көре алмадым

Дәлел, оған мұның бәрі ұнамады

Понинский күзетшілерді шақырды - бұл арамза

Қосымша мәселелер үшін мен оны таза жүрекпен ұсынамын

Браницки барлық қолымен бетін жауып тастады

Szczęsnyj-Potockij өте қате болды

Ал залдан бір ғана қарт дворян шықты

Орындықты төңкеріп, тиындарды үйіп-төгіп шашады

Бір қызығы, олар маған кейінірек айтқандай

Бұл да Потокий!

(Бірақ дұрыс таңдадым)

Айтпақшы, тағайындалған екі ханымның бірі

Ол жиіркенішпен «Фу!» деп айқайлап артына бұрылды.

Мәртебелі түкті көрінсін!

(Бұл шын мәнінде шынайы шындық болды, entre nous)

Барлығы айғайлады, мен бір сөзді түсінбедім

Бұл жерде бір тиынға билік жоқ

Және ешқандай кепілдіксіз, әлі де усадьбаны қаржыландыруға болады

Бұл біз үшін тым қымбат болуы мүмкін

Мен ханымдар арасында орын алған қораптың дәл қасында

Кейбір ақылсыз (кедей, оның киіміне қарағанда)

Ол қалпақтағы үш түсті лентаны және семсерді жұдырығына көтерді -

Батыстық ойлардың ықпалының ізі бар екені даусыз!

Иә, айтпақшы – Мәртебеліңіздің портреті

Мен оны іліп қоюды ұсынған жерде ілулі тұр

Бірақ сол жерде отырғандардың мінез-құлқынан қорытынды жасауға болады

Оған мүлде дұрыс ғибадат етілмейді

Патша, кешіріңіз, өзін қалай ұстау керектігін де білмеді

Ол әлі де адал болса да, мен мынаны айта аламын:

Қолын қалтасына салу ғана болды

Сол монах Коллатай түлкі оны соттаған кезде

Бұл шатасуда жазбалар мен макеттер құлады

«Сатқындар!»

деп айқайлады, бірақ кімге, айту қиын

Өйткені, саясаткер «сатқындық» дегенді мүлде білмейді

Ал саяси әдет-ғұрыптарды сақтау керек

Дауласушы ел, белгісіз патша, жабайы текті

Көңіл-күймен бірге қайта-қайта өзгерістерді ұнатады

Олармен ойнау – саясат емес

Ол жаппай балаларды тәрбиелеуде

Сондықтан мен оларға кеңес беремін: олар таң қалмас бұрын

Осы жолды жалғастырыңыз, бұл қауіп емес;

Сіз жеңе алатын нәрсені жеңіңіз!

Іс елеусіз емес

Еуропалық qui pro quo орын алмас бұрын!