Die Eisenbahnballade - Reinhard Mey

Ein dichter Nebel senkte sich auf die große, fremde Stadt

Ein langer Arbeitstag lag hinter mir, ich war abgespannt und matt

Zu müde für die Autobahn, zu spät für den letzten Flug

Doch ich wollte nach Haus

Und da fand ich heraus

Gegen Mitternacht ging noch ein Zug

Es blieb noch etwas Zeit, ich wußte nicht wohin, so stand ich am Bahnhof herum:

Einem Prunkbau aus längst vergangener Zeit, Drängeln, Suchen und Schieben

ringsum

Ich sah die Reisenden, die Wartenden und die Gestrandeten der Nacht

So viel Gleichgültigkeit

So viel Jammer und Leid

Unter so viel kalter Pracht

Ich trat auf den offenen Bahnsteig hinaus, die naßkalte Luft hielt mich wach

Ich fröstelte, schlug meinen Kragen hoch und sah meinem Atem nach

Aus der Dunkelheit schwebten überm Gleis drei Lichter, mein Zug fuhr ein

Eine Wagentür schlug

Es war warm in dem Zug

Und ich war im Abteil ganz allein

Lautlos fuhren wir an, und die Lichter der Stadt versanken in milchigem Brei

Und immer schneller flogen erleuchtete Fenster und Vorstadtbahnhöfe vorbei

Noch ein Bahnübergang, ein paar Scheinwerfer, und die Welt da draußen verschwand

Mein Abteillicht fiel in weiß

Auf den Schotter am Gleis

Und ich ahnte das dunkle Land

Und durch die Dunkelheit drang

Der monotone Klang

Der Räder auf dem Schienenstrang

Ein einsamer Gesang

Den stählernen Weg entlang

Vorn an der Trasse standen sie, die Haut wettergegerbt

Mit ihren Spaten hatten sie Adern ins Land gekerbt

Mit Hacken und mit Hämmern hatten sie Berge bewegt

Und Schwellen über Schotter und darauf Schienen gelegt

In bittrem Frost, sengender Glut, in Regen, Tag für Tag

Nachts einen Strohsack auf dem Boden im Bretterverschlag

Und wieder auf beim Morgengrau’n für jämmerlichen Lohn

Und noch ein neues Vermögen mehr für den Stahlbaron

Und bald fauchte das Dampfroß funkensprühend durch das Land

Manch neue Industrie und manch Imperium entstand

Manch unschätzbarer Reichtum, doch an jedem Meter Gleis

Jeder Brücke, jedem Tunnel klebten Tränen, Blut und Schweiß

Die Eisenbahn trug Fortschritt, technische Revolution

In jedem Winkel, bis in die entlegenste Station

Trug Güter von den Seehäfen bis an den Alpenrand

Verband Menschen und Städte und trug Wohlstand in das Land

Doch der großen Erfindung haftet stets die Tragik an

Daß sie dem Frieden, aber auch dem Kriege dienen kann

Endlose Rüstungszüge rollten bald schon Tag und Nacht:

Kriegsgerät und Kanonen war’n die vordringliche Fracht

Schon drängte sich auf Bahnhöfen siegesgewiß das Heer

Den Jubel auf den Lippen und mit Blumen am Gewehr

In fahnen- und siegesparol’n behangene Waggons

Nach Lemberg oder Lüttich, nach Krakau oder Mons

Im Trommelfeuer von Verdun erstarb der Siegeswahn

Aus Zügen wurden Lazaretts, und diesmal sah die Bahn

Den Rückzug der Geschlagenen und — den Kriegsherren zum Hohn —

Im Waggon im Wald von Compiègne, die Kapitulation

Millionen Tote auf den Schlachtfeldern, sinnloses Leid

Wer heimkehrte, fand Elend, Not und Arbeitslosigkeit

Doch auf dem Boden des Zusammenbruchs gediehen schon

Die Schieber und die Kriegsgewinnler, die Spekulation

Aber es sproß auch aus den Wirr’n verstrickter Politik

Der zarte, schutzbedürft'ge Halm der ersten Republik

Doch Kleingeist, Dummheit und Gewalt zertrampelten ihn gleich

Mit Nagelstiefeln auf dem Weg ins Tausendjähr'ge Reich

Die Unmenschen regierten, und die Welt sah zu und schwieg

Und wieder hieß es: «Räder müssen rollen für den Sieg!»

Und es begann das dunkelste Kapitel der Nation

Das dunkelste des Flügelrades: Die Deportation

In Güterwaggons eingeschlossen, eingepfercht wie Vieh

Verhungert und verzweifelt, nackt und frierend standen sie

Hilflose Frau’n und Männer, Greise und Kinder sogar

Auf der bittren Reise, deren Ziel das Todeslager war

Dann aber brach der Zorn der Gedemütigten herein

Kein Dorf blieb da verschont, da blieb kein Stein auf einem Stein

Und Bomben fielen, bis das ganze Land in Flammen stand

Die Städte ausradiert war’n und der Erdboden verbrannt

Der Krieg war mörderischer als jemals ein Krieg zuvor

Und schwer gestraft das Volk, das ihn frevelnd heraufbeschwor

In Trümmern und Ruinen strichen sie hungernd umher

Die Überlebenden, die Ausgebombten, nichts ging mehr

Und immer längere Flüchtlingstrecks kamen Tag für Tag

Und irrten durch ein Land, das unter Schutt und Asche lag

Der Überlebenswille zwang sie, nicht zu resignier’n

Die Aussichtslosigkeit, das Unmögliche zu probier’n:

Noch aufzuspringen, wenn irgendwo ein Hamsterzug ging

Wenn an den Waggontür'n schon eine Menschentraube hing

Ein Platz auf einem Puffer, einem Trittbrett bestenfalls

Mit Hoffnung auf ein bißchen Mehl, Kartoffeln oder Schmalz

Was auf dem Bahndamm lag, wurde von Kindern aufgeklaubt

Und manch ehrlicher Mann hat manchen Kohlenzug beraubt

Und dann kamen die Züge mit den Heimkehrern besetzt

Verwundet und zerschunden, abgerissen, abgewetzt

Wie viele Dramen spielten sich auf den Bahnsteigen ab!

Suchen und Freudentränen, wo’s ein Wiedersehen gab

Warten, Hoffen und Fragen, wird er diesmal dabei sein?

Viele kamen vergebens, und viele gingen allein

Zerschoss’ne Loks und Wagen wurden recht und schlecht geflickt

Und auf ein abenteuerliches Schienennetz geschickt

Und der Puls begann zu schlagen, und aus dem Nichts entstand

Mit Hoffnungen und Träumen beladen, ein neues Land

Und durch das Morgengrau’n drang

Der monotone Klang

Der Räder auf dem Schienenstrang

Ein schwermütiger Gesang

Den stählernen Weg entlang

Das Rattern der Räder über eine Weiche rief mich in die Gegenwart

Übernächtigt war ich aufgewacht, ich war fast am Ziel meiner Fahrt

Ich rieb mir die Augen und räkelte mich, das Neonlicht schien fahl

Und im leeren Raum

Zwischen Wachen und Traum

Sah ich sie noch einmal:

Der Adler, der Fliegende Hamburger, die Preußische P 8

Und die sagenumwobene O5 fauchten vor mir durch die Nacht

Ein Gegenzug auf dem Nachbargleis riß mich aus den Träumen heraus

Ein Blick auf die Uhr

Zehn Minuten nur

Und zum Frühstück wär' ich zu Haus

Draußen konnt' ich für Augenblicke in erleuchtete Fenster sehn

Sah die Menschen auf dem Weg zur Arbeit auf den Vorstadtbahnhöfen steh’n

Sah die Scheinwerfer der Autos vor den Schranken am Bahnübergang

Und eine Hoffnung lag

Über dem neuen Tag

Und in dem Sonnenaufgang

Үлкен, бейтаныс қалаға қалың тұман түсті

Ұзақ жұмыс күнім артта қалды, Мен шаршадым, шаршадым

Магистраль үшін тым шаршадым, соңғы рейске тым кеш

Бірақ мен үйге барғым келді

Ал мен сол кезде білдім

Түн ортасы шамасында тағы бір пойыз жүрді

Әлі біраз уақыт бар еді, қайда барарымды білмедім, сондықтан вокзалда тұрып қалдым:

Баяғы заманнан келе жатқан, итермелеп, іздеп, итеріп тұрған тамаша ғимарат

айналасында

Мен саяхатшыларды, даяшыларды және түнде қалғандарды көрдім

Сонша немқұрайлылық

Қаншама қасірет пен азап

Сонша суық даңқ астында

Мен ашық платформаға шықтым, дымқыл, суық ауа мені сергек етті

Мен қалтырап, жағамды көтеріп, тынысыма қарап тұрдым

Үш жарық жолдың үстіндегі қараңғылықтан қалқып шықты, менің пойызым ішке кірді

Көліктің есігі тарсылдады

Пойызда күн жылы болды

Ал мен купеде жалғыз қалдым

Екеуміз үнсіз кетіп қалдық, қала шамдары сүттей боп батып кетті

Ал жарықтандырылған терезелер мен қала маңындағы теміржол вокзалдары жылдамырақ ұшып кетті

Тағы бір теміржол өткелі, бірнеше фаралар және сырттағы дүние жоқ болды

Менің купемдегі шам ақ түсті

Жолдағы қиыршық тастың үстінде

Ал мен қара жерді сездім

Және қараңғылық арқылы еніп кетті

Монотонды дыбыс

Жолдағы дөңгелектер

Жалғыздық ән

Темір жолдың бойында

Олар жолдың алдында тұрды, олардың терілері ауа-райынан зардап шекті

Олар күректерімен жердің тамырын кесіп тастады

Олар тауларды балға мен балғамен жылжытты

Ал шпалдар үстіне қиыршық тас пен рельстер төселген

Қаһарлы аязда, күйдірілген шоқта, жаңбырда, күннен-күнге

Түнде ағаш лашықта еденде жатқан сабан матрац

Таң атқанда азапты сыйға қайта тұрыңыз

Болат барон үшін тағы бір жаңа табыс

Көп ұзамай пароход құрлықта ысқырып, ұшқын шашады

Көптеген жаңа өнеркәсіп пен империя пайда болды

Кейбір баға жетпес байлық, бірақ жолдың әрбір метрінде

Көз жасы, қан мен тер әрбір көпір мен туннельге жабысты

Темір жол прогресті, техникалық революцияны жүзеге асырды

Әр бұрышта, ең алыс станцияға дейін

Жүктерді теңіз порттарынан Альпінің шетіне дейін тасымалдады

Адамдар мен қалаларды байланыстырып, елге гүлдену әкелді

Бірақ қайғы әрқашан ұлы өнертабысқа байланысты

Ол бейбітшілікпен қатар соғысқа да қызмет ете алады

Жақын арада бітпейтін қару-жарақ пойыздары күндіз-түні жүріп жатты:

Соғыс техникасы мен зеңбіректер бірінші кезектегі жүк болды

Жеңіске сенімді әскер теміржол вокзалдарында лық толы болды

Еріндер мен мылтықта гүл шоқтары

Жеңіс ұрандары мен жалауларға оранған вагондар

Лембергке немесе Льежге, Краковқа немесе Монске

Жеңіске деген ессіздік Верденнің барабанында өлді

Пойыздар ауруханаға айналды, бұл жолы пойыз көрді

Жеңілгендердің шегінуі және - жауынгерлерді мазақ ету үшін -

Компье орманындағы вагонда капитуляция

Майдан даласында миллиондаған өлді, мағынасыз азап

Қайтып келгендер қайғы-қасіретті, жоқшылық пен жұмыссыздықты көрді

Бірақ құлаудың түбінде қазірдің өзінде гүлденді

Контрабандистер мен соғыс пайдасы, алыпсатарлық

Бірақ ол да шиеленіскен саясаттың шатасуынан өсіп шықты

Бірінші республиканың нәзік жүзі, қорғауды қажет етеді

Бірақ ұсақ ойлылық, ақымақтық пен зорлық оны бірден таптады

Мың жылдық рейхке барар жолда шегеленген етікпен

Құбыжықтар билеп, әлем қарап, үнсіз қалды

Және тағы да: «Жеңіс үшін дөңгелектер айналуы керек!» деп айтылды.

Міне, ұлттың ең зұлмат тарауы басталды

Доңғалақтың ең қараңғысы: депортация

Вагонға қамалып, малдай қамалып

Олар аш және шарасыз, жалаңаш және тоңған күйде тұрды

Шарасыз әйелдер мен еркектер, қарттар, тіпті балалар

Баратын жері өлім лагері болған ащы сапарда

Бірақ кейін қасірет шеккендердің қаһары басылды

Ешбір ауылды аямады, тасқа тас қалмады

Ал бомбалар бүкіл ел жалындағанша құлады

Қалалар жойылып, жер өртенді

Соғыс бұрынғы кез келген соғысқа қарағанда өлімші болды

Және оны зұлымдықпен шақырған адамдарды қатты жазалады

Олар қирандылар мен қирандылар арасында аштыққа ұшырады

Тірі қалғандар, бомбаланғандар, енді ештеңе істемеді

Босқындардың ұзағырақ және ұзағырақ жорықтары күннен-күнге болды

Үйінді мен күл астында жатқан елді аралады

Тірі қалуға деген ерік-жігер оны берілмеуге мәжбүр етті

Мүмкін емес нәрсені сынаудың үмітсіздігі:

Хамстер пойызы бір жерге кеткенде әлі де секірді

Вагон есіктерінде ілулі тұрған адамдар көп болған кезде

Буфердегі орын, ең жақсы жағдайда жүгіру тақтасы

Кішкене ұн, картоп немесе шошқа майы үміттенеді

Темір жол жағалауындағы нәрсені балалар көтеріп алды

Ал қаншама адал адамдар көп көмір пойызын тонап кетті

Сосын пойыздар үйлеріне қайтатын адамдарға толы болды

Жараланған және ұрылған, жыртылған, тырнақталған

Платформаларда қаншама драмалар ойналды!

Кездесу болған жерде іздену мен қуаныштан көз жасы

Күтіп, үміттеніп, сұраса, осы жолы сонда бола ма?

Көбі бекер келді, көбі жалғыз кетті

Атқан локомотивтер мен вагондар нашар және нашар жөндеуден өтті

Және шытырман теміржол желісіне жіберілді

Ал тамыр соғысы соғып, жоқтан пайда болды

Үміт пен арманға толы, жаңа өлке

Таң атқанша еніп кетті

Монотонды дыбыс

Жолдағы дөңгелектер

Қайғылы ән

Темір жолдың бойында

Дөңгелектердің қосқыш үстінде сықырлауы мені осы уақытқа шақырды

Көзім бұлдырап ояндым, баратын жеріме жетіп қалдым

Мен көзімді уқалап, создым, неон жарығы сөніп қалды

Және бос кеңістікте

Ояну мен түс көрудің арасында

Мен оны тағы көрдім:

Бүркіт, ұшатын гамбургер, Пруссия Р 8

Ал аты аңызға айналған О5 менің алдымда түн бойы ысқырды

Қарсы бағытта келе жатқан пойыз мені арманымнан алып шықты

Сағатқа қарау

Бар болғаны он минут

Ал мен таңғы асқа үйде боламын

Сыртта мен бір сәт жарықтандырылған терезелерді көрдім

Жұмысқа бара жатқанда қала маңындағы вокзалдарда тұрған адамдарды көрдім

Теміржол өткеліндегі шлагбаумдардың алдында тұрған көліктердің фарларын көрді

Және үміт болды

Жаңа күн туралы

Және күн шыққанда