Гусляр - Песняры

Раз бяседа вялiкая e князя была:

На пасад дачку княжну садзiлi:

За сталом вiн заморскiх крынiца цякла,

Бегла музыка ўкруг на паумiлi.

На вяселле-разгул наплыло, як на сход,

Госцi знатных зусюль, за паўсвету,

Гэткай гучнай бяседы не помнiў народ,

Гэткiх скарбаў, брыльянтаў, саетаў!..

Дзень, другi ўжо грымела у князя гульня,

ў музыкi, i чаркi звiнелi;

Выдумлялi забаў новых кожнага дня;

Што хацелi — ўсяго госцi мелi.

Ажно трэцяга дня князь прыдумаў адну

Для дружыны пацеху-забаву:

Загадаў ен пазваць гусляра-старыну,

Гусляра з яго ведамай славай.

IV

Акалiчны народ гуслi знаў гусляра;

Песня-дума за сэрца хапала;

Вакол гэтай думы дудара-званара

Казак дзiўных злажылась нямала.

Кажуць, толькi як выйдзе i ўдарыць як ен

Па струнах з неадступнаю песняй, —

Сон злятае з павек, болю цiшыцца стогн,

Не шумяць ясакары, чарэснi;

Пушча-лес не шумiць, белка, лось не бяжыць,

Салавей-птушка ў той час сцiхае;

Памiж вольхаў рака, як штодзень, не бурлiць,

Паплаўкi рыба-плотка хавае.

Прытаiцца да моху русалка, лясун,

Каня вечнага «пiць» не заводзiць:

Пад звон-песню жывучых гусляравых струн

Для eсiх папараць-кветка ўзыходзiць.

Прывяла гусляра з яго нiўных сялiб

Дворня князева ў хорам багаты:

Пасадзiла на ганку, мiж кленаў i лiп.

На цагляным парозе магната.

Невыдумная свiтка — убор на плячах,

Барада, як снег белы — такая,

Незвычайны агонь у задумных вачах,

На каленях ляглi гуслi-баi.

Водзiць пальцам худым па сталевых струнах,

К песнi-музыцы ладзiцца, строе;

Водклiк б’ецца ад струн па сцюдзеных сцянах,

Замiраючы ў сховах пакояў

Вось настроiў, навеў тон у струнах як след,

Не зiрнуўшы на гулi нi разу,

ў сядзiць гэты сумны, як лунь, белы дзед,

ў чакае ад князя прыказу.

VI

— Што ж маўчыш ты, гусляр, нiў, лясоe песнябай,

Славай хат маiх подданых слаўныў!

Нам сягоння зайграй, нам сваiх песень дай, —

Князь умее плацiць незвычайна!

Запяеш па душы, дасi ўцехi гасцям —

Поўны гуслi насыплю дукатаў;

Не пад мысль песня будзе каму-небудзь нам —

Канапляную возьмеш заплату;

Знаеш славу маю, знаеш сiлу маю…

— Многа знаю i чуў аб табе я, —

ў я сам, як i ты, так табе запяю…

— Ну, пара пачынаць, дабрадзею!

-

Гэтак слухае, выслухаў князя гусляр,

Заiскрылiся вочы сiвыя,

Патануў у скляпеннях адзiн, другi?

дар,

ў заплакалi струны жывыя.

Бірде ханзаданың үлкен тойы болды:

Ханшайымның қызы тағына тағайындалды:

Дастарханда ол мұхиттың бұлақтары ағып жатты,

Музыка паумилидің үстінде жүгірді.

Тойда-мәңгілік, жиналыста болғандай,

Дүние жүзіндегі дворяндардың қонақтары,

Халық мұндай шулы тойды есіне алмады,

Мұндай қазыналар, гауһар тастар, саттер! ..

Екінші күні ханзаданың ойыны күркіреді,

музыкада, көзілдірік шырылдады;

Күн сайын жаңа ойын-сауық ойлап тапты;

Қонақтарда қалағанның бәрі болды.

Үшінші күні ханзада біреуін ойлап тапты

Көңілді әйел үшін:

Ол қарт гуслерді шақыруды бұйырды,

Гуслер өзінің әйгілі атағымен.

IV

Айналадағылар гуслиді білетін;

Жүрекке ән-ой жетерлік;

Осы ойдың төңірегінде қаңбақ сыңғыры бар

Керемет казактар ​​өте көп.

Шыққанда ғана айтады, лайк басады

Айналмас әні бар ішектерде, -

Ұйқы кірпіктен ұшады, мұң басылады ыңыран,

Ясакарлар, шие шу шығармайды;

Орман-орман шу шығармайды, тиін, бұлан жүгірмейді,

Бұлбұл-құс сол кезде басылады;

Алдар арасында өзен, күнделікті сияқты, қайнамайды,

Роач балық қалтқыларды жасырады.

Су перісі, ашкөз, мүкте аңқиды,

Мәңгілік ат «ішеді» бастамайды:

Тірі гуслярлық жіптердің қоңырау-әні астында

Барлық папоротник гүлі үшін.

Ол оның егістіктерінен гуслер әкелді

Князьдің хордағы сарай қызметкері бай:

Үйеңкі мен линденнің арасына, верандаға отырғызылған.

Магнаттың кірпіш босағасында.

Ойлап табылмаған шиыршық - иықтағы киім,

Ақ қар сияқты сақал - осындай,

Ойлы көздерде ерекше от,

Ғұслыбай тізерлеп жатып қалды.

Жіңішке саусақты болат жіптерге апарады,

Ол ән-музыкамен тіл табысады;

Мұзды қабырғалардағы жіптерден жаңғырық соғады,

Қоймаларда мұздату

Міне, әуен, ішектердегі үнді дұрыс орнатыңыз,

Ойынға бір рет қарамай,

Бұл мұңды, батпырауықтай отыр, ақ ата,

князьден бұйрық күтуде.

VI

- Не үндемейсің, гуслер, дала, орман әні,

Қол астындағыларымның үйлеріне даңқ!

Бүгін біз үшін ойнаңыз, әндеріңізді беріңіз, -

Ханзада әдеттен тыс төлеуді біледі!

Көңіліңізден шыққанша ән айтыңыз, қонақтарды жұбатыңыз -

Дукаттарға толы арфа;

Ән біз үшін біреу болады деп ойламаймын -

Сіз қарасора патчын аласыз;

Сіз менің даңқымды білесіз, менің күшімді білесіз ...

«Мен сіз туралы көп білдім, естідім», - деді ол.

Мен де сен сияқты саған ән айтамын...

- Ендеше, бастайтын кез келді, құдағи!

-

Сондықтан тыңдайды, князь Гуслерді тыңдады,

Сұр көздер ұшқындап,

Бірінің, екіншісінің қоймасына батып кетті ме?

сыйлық,

жылаған жіптер тірі.