Мой Гамлет - Владимир Высоцкий

Я только малость объясню в стихе —

На все я не имею полномочий…

Я был зачат, как нужно, во грехе —

В поту и нервах первой брачной ночи.

Я знал, что, отрываясь от земли, —

Чем выше мы, тем жестче и суровей;

Я шел спокойно прямо в короли

И вел себя наследным принцем крови.

Я знал — все будет так, как я хочу,

Я не бывал внакладе и в уроне,

Мои друзья по школе и мечу

Служили мне, как их отцы — короне.

Не думал я над тем, что говорю,

И с легкостью слова бросал на ветер —

Мне верили и так, как главарю,

Все высокопоставленные дети.

Пугались нас ночные сторожа,

Как оспою, болело время нами.

Я спал на кожах, мясо ел с ножа

И злую лошадь мучил стременами.

Я знал — мне будет сказано: «Царуй!»

—

Клеймо на лбу мне рок с рожденья выжег.

И я пьянел среди чеканных сбруй,

Был терпелив к насилью слов и книжек.

Я улыбаться мог одним лишь ртом,

А тайный взгляд, когда он зол и горек,

Умел скрывать, воспитанный шутом, —

Шут мертв теперь: «Аминь!»

Бедняга Йорик!..

Но отказался я от дележа

Наград, добычи, славы, привилегий:

Вдруг стало жаль мне мертвого пажа,

Я объезжал зеленые побеги…

Я позабыл охотничий азарт,

Возненавидел и борзых, и гончих,

Я от подранка гнал коня назад

И плетью бил загонщиков и ловчих.

Я видел — наши игры с каждым днем

Все больше походили на бесчинства, —

В проточных водах по ночам, тайком

Я отмывался от дневного свинства.

Я прозревал, глупея с каждым днем,

Я прозевал домашние интриги.

Не нравился мне век, и люди в нем

Не нравились, — и я зарылся в книги.

Мой мозг, до знаний жадный, как паук,

Все постигал: недвижность и движенье, —

Но толка нет от мыслей и наук,

Когда повсюду им опроверженье.

С друзьями детства перетерлась нить,

Нить Ариадны оказалась схемой.

Я бился над словами «быть, не быть»,

Как над неразрешимою дилеммой.

Но вечно, вечно плещет море бед, —

В него мы стрелы мечем — в сито просо,

Отсеивая призрачный ответ

От вычурного этого вопроса.

Зов предков слыша сквозь затихший гул,

Пошел на зов, — сомненья крались с тылу,

Груз тяжких дум наверх меня тянул,

А крылья плоти вниз влекли, в могилу.

В непрочный сплав меня спаяли дни —

Едва застыв, он начал расползаться.

Я пролил кровь, как все, — и, как они,

Я не сумел от мести отказаться.

А мой подъем пред смертью — есть провал.

Офелия!

Я тленья не приемлю.

Но я себя убийством уравнял

С тем, с кем я лег в одну и ту же землю.

Я Гамлет, я насилье презирал,

Я наплевал на датскую корону, —

Но в их глазах — за трон я глотку рвал

И убивал соперника по трону.

Но гениальный всплеск похож на бред,

В рожденьи смерть проглядывает косо.

А мы все ставим каверзный ответ

И не находим нужного вопроса.

Мен бір өлеңде аздап түсіндіремін -

Менде бәріне өкілеттілік жоқ...

Мен күнәға батқанмын,

Неке түніндегі тер мен жүйкеде.

Мен мұны білдім, жерді тастап, -

Біз неғұрлым жоғары болсақ, соғұрлым қатал және қатал;

Мен жайбарақат жүріп, тура патшаларға бардым

Және қанның мұрагері сияқты әрекет етті.

Бәрі мен қалағандай болатынын білдім,

Мен шығынға батқан жоқпын,

Менің мектебім және қылыш достарым

Олар маған әкелері тәжге қызмет еткендей қызмет етті.

Айтқанымды ойламадым,

Ол сөздерді желге оңай лақтырды -

Олар да көшбасшы ретінде маған сенді,

Барлық жоғары дәрежелі балалар.

Түнгі күзетшілер бізден қорықты,

Шешек сияқты уақыт бізді жаралады.

Терімен ұйықтадым, пышақпен ет жедім

Ал зұлым атты үзеңгімен азаптады.

Мен: «Патша!» деп айтатынымды білдім.

—

Тағдыр туғаннан маңдайымды өртеп жіберді.

Мен қуған әбзелдердің арасында мас болдым,

Сөз бен кітаптың зорлығына сабыр етті.

Мен тек аузыммен күле алдым,

Ал ашуланып, ашуланғанда жасырын көзқарас,

Ол жасыруды білетін, әзілкештің тәрбиесінде, -

Әзілкеш қазір өлді: «Әумин!»

Бейшара Йорик!

Бірақ бөлісуден бас тарттым

Марапаттар, олжа, атақ, артықшылықтар:

Кенет өлген бетті аядым,

Жасыл бұтақтарды айналдырдым...

Аңшылықтың құмарлығын ұмыттым

Тазыларды да, иттерді де жек көретін,

Атты жаралы жануардан кері айдадым

Ал сабаушылар мен аңшыларды қамшымен ұрады.

Мен біздің ойындарымызды күнде көрдім

Барған сайын қатыгездікке ұқсайды, -

Түнде ағып жатқан суларда, жасырын

Мен күндізгі шошқаларды жуып жүрдім.

Мен көре бастадым, күн сайын ақымақ бола бастадым,

Мен отандық интригаларды сағындым.

Маған ғасыр да, ондағы адамдар да ұнамады

Бұл ұнамады - мен өзімді кітаптарға көмдім.

Өрмекшідей білімге сараң миым,

Ол бәрін түсінді: қозғалыссыздық пен қозғалыс, -

Бірақ ой мен ғылымның мағынасы жоқ,

Барлық жерде олар жоққа шығарылған кезде.

Балалық шақтағы достарымен жіп үзілді,

Ариаднаның жібі схема болып шықты.

Мен «болу, болмау» деген сөздермен күрестім.

Шешілмейтін дилемма сияқты.

Бірақ мәңгі, мәңгілік қиындықтар теңізі шашырап тұрады, -

Біз оған жебелерді саламыз - тары елеуішіне,

Елестік жауапты жою

Осы қызықты сұрақтан.

Бабалар үнін естіп, үнсіз дүбірден,

Мен қоңырауға бардым - күмән артта қалды,

Ауыр ойлар мені көтеріп алды,

Еттің қанаттары қабірге сүйреп түсті.

Күндер мені нәзік қорытпаға айналдырды -

Әрең тоңған ол жайылып кете бастады.

Мен басқалар сияқты қан төктім - және олар сияқты,

Мен кек алудан бас тарта алмадым.

Ал менің өлім алдындағы көтерілуім – сәтсіздік.

Офелия!

Мен ыдырауды қабылдамаймын.

Бірақ мен өзімді өлтірумен теңестірдім

Бір елде жатқан адаммен.

Мен Гамлетпін, мен зорлық-зомбылықты жек көрдім,

Мен Дания тәжіне мән бермедім, -

Бірақ олардың көзінде – тақ үшін тамағымды жыртып алдым

Және ол таққа отырған қарсыласын өлтірді.

Бірақ тапқыр шашырау делирий сияқты,

Туған кезде өлім қорқынышты көрінеді.

Және бәріміз қиын жауап бердік

Ал біз дұрыс сұрақты таппай жатырмыз.